Neen, een grote witte haai moet je niet onmiddellijk in onze Noordzee verwachten, daarvoor blijft het water ook in de zomer nog te koud. Hoewel duikers in 2006 er zo eentje meenden op te merken, zijn onze haaiensoorten meestal veel kleiner en/of helemaal niet gevaarlijk.

De diensten CITES en Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu beschermen onze haaiensoorten.
CITES is de internationale overeenkomst die de handel in bedreigde dieren en planten regelt. Op de laatste Conferentie der Partijen (CoP17 – oktober 2016 in Zuid-Afrika) werd beslist om een aantal haaiensoorten bijkomend te beschermen. De officiële inwerkingtreding van deze bescherming werd vastgelegd op 4 oktober 2017.

De reden van deze bescherming is dat deze soorten overbevist worden en de handel dus gereglementeerd dient te worden. De haaiensoorten werden op Europees niveau voordien reeds beschermd door andere wetgevingen en konden in het verleden dus al niet legaal worden gevangen in Europese wateren, noch worden binnengebracht vanuit andere wateren door schepen onder Europese vlag.
Met deze bijkomende bescherming door CITES wordt er op internationaal niveau aangegeven dat de handel in deze soorten niet zomaar mogelijk is. Deze handel wordt dus vanaf 4 oktober 2017 geregeld door een systeem van vergunningen.

Concreet betekent dit deze soorten niet zomaar in de EU/België kunnen worden ingevoerd. Er moeten zowel door het land van oorsprong als door het land van invoer in de EU CITES-documenten afgeleverd worden. Hiervoor moet er telkens eerst aangetoond kunnen worden dat het om een duurzame vangst gaat.

Het gaat om de zijdehaai (Carcharhinus falciformis) en alle voshaaien (Alopias spp.).
Naast deze haaiensoorten waren eerder al de reuzenhaai (Cetorhinus maximus), walvishaai (Rhincodon typus), mensenhaai (Carchardon carcharias), haringhaai (Lamna nasus), oceanische witpunthaai (Carcharhinus longimanus) en 3 hamerhaaien (geschulpte, grote en gladde; Sphyrna lewini, Sphyrna mokarran en Sphyrna zygaena) beschermd.

De meest voorkomende haaiensoort in onze Noordzee is de hondshaai (Scyliorhinus canicula) en nauwelijks meer dan een halve meter groot. De hondshaai wordt niet bedreigd en schopte het in 2015 zelfs tot vis van het jaar, op ons bord dan toch. Omdat hondshaai niet echt smakelijk klinkt – hoewel hij wel degelijk lekker is – wordt hij ook wel eens als zeepaling of zelfs zalm verkocht. Vroeger werd hij ook gebruikt om het dek te schrobben; zijn huid is immers net zo grof als schuurpapier. De redelijk grote en typische doosvormige eieren van de hondshaai vind je wel eens op het strand als aanspoelsel.

Onze andere Noordzeehaaien worden, net zoals haaien wereldwijd, bedreigd door vervuiling en overbevissing. In tegenstelling tot andere vissen, planten kraakbeenvissen zoals haaien en ook roggen zich veel minder en minder snel voort. Het duurt meerdere jaren voor ze volwassen zijn en ze hebben veel minder nakomelingen, wat ze extra kwetsbaar maakt.

De engelhaai (Squatina squatina) uit onze Noordzee behoort zelfs tot de 100 meest bedreigde diersoorten ter wereld. Vermits deze haai in het zand tussen tong en schol leeft, laat hij regelmatig het leven als ongewenste bijvangst.

Meer imposant en tot de verbeelding sprekend zijn de haringhaai (Lamna nasus) en de reuzenhaai (Cetorhinus maximus) die af en toe voor onze kust opduiken. In 2012 kwam een reuzenhaai nog zonnen voor onze kust ter hoogte van De Panne. In 2016 spoelde er daar ook eentje aan, helaas zonder het te overleven. Met een gemiddelde lengte van 6 à 8 m is de reuzenhaai de tweede grootste vissoort ter wereld. Gelukkig voor ons is deze reus een tandeloze vegetariër die leeft van plankton. De kans dat we onze kinderen binnenkort moeten vertellen dat de haringhaai en reuzenhaai uitgestorven zijn omdat we ze allemaal hebben opgevist, is echter bijzonder groot.

De volledige brochure: HIER

Bron: federale overheidsdienst

 Bron

In de strijd tegen de Chinese wolhandkrab heeft de VMM met de universiteit Antwerpen een nieuwe val ontwikkeld. Het systeem, waarbij de krabben door een gleuf in een metalen kist vallen, is met succes uitgetest en zal nu aan de vistrap in Grobbendonk geïnstalleerd worden.

De Chinese wolhandkrab is een invasieve krabbensoort uit Azië die sinds 1920 in de brakke en zoete waterlopen in Vlaanderen opduikt. De zoetwaterkrab heeft bij ons geen natuurlijke vijanden, waardoor de populatie ondertussen al zo groot is geworden, dat ze problemen veroorzaken in het aquatische ecosysteem. Het zijn omnivoren en eten alles op wat ze op hun weg tegenkomen: bladafval, planten, dode vissen… Ze graven holen in de oevers en woelen in de rivierbodem, waardoor deze vatbaarder worden voor erosie. Dit kan een negatief effect hebben op de waterkwaliteit en ecologische toestand van onze rivieren. Dus moeten we ze bestrijden.

Nieuwe val met succes getest

Omdat de krabben zich niet zo gemakkelijk laten vangen, heeft de VMM met ondersteuning van de Universiteit Antwerpen (UA) een nieuw type val ontwikkeld. Het is een metalen kist die eruit wat ziet als een brievenbus. Deze kist moet op de rivierbodem geplaatst worden, met de gleuf van de ‘brievenbus’ naar boven gericht. Rondom de kist komt er een helling vanaf de rivierbodem tot aan de gleuf.

De krabben zwemmen niet, maar kruipen over de bodem. Wanneer ze naar de monding van de waterlopen migreren om te paren, kunnen ze niet voorbij aan de brede ‘brievenbus’ en zullen ze via de gleuf in de bak vallen. Omdat ze niet kunnen zwemmen, kunnen ze er ook niet meer uit. De kist zal van de ene oever tot de andere oever reiken, waardoor ze er ook niet naast kunnen glippen.

Een prototype van deze bak met helling hebben we getest in de Mesodrome onderzoeksfaciliteit van UA en met succes. We hebben de testen herhaald met verschillende aantallen krabben en allemaal vonden ze de weg naar de kist binnen de 10 minuten.

De krabben zijn echter met duizenden en de ‘brievenbus’ zal gauw vol zitten. Om dit te vermijden zal aan de zijkant van de kist een buis gemonteerd worden. De buis is binnenin bekleed met een ijzeren net voor een optimale grip. Op zoek naar een uitweg zullen de krabben langs de buis naar boven kruipen. De buis zal naar de oever oplopen en daar uitmonden in een grote vergaarbak. Eens deze bak vol zit, hoeven we deze enkel leeg te scheppen en de krabben af te voeren.

De val zal nu op grote schaal nagebouwd worden. In het voorjaar van 2018, net voor de voorjaarstrek van de krabben, zullen we een val van 8m breed plaatsen aan de vistrap van Grobbendonk. De vergaarbak zal op de oever geplaatst worden. De vangstefficiëntie en dus het succes van de val zal opgevolgd worden door VMM samen met de UA. Na evaluatie kan dit type val eventueel nog op andere plaatsen in het Netebekken toegepast worden.

Welk effect hebben de krabben?

Kunnen wolhandkrabben dan echt zoveel schade aanrichten? Om dat uit te zoeken, hebben we aarvederkruid vanaf kiemplantjes laten groeien in vijvers in de onderzoeksfaciliteit Mesodrome van de Universiteit Antwerpen (www.uantwerpen.be/mesodrome). Eens de planten volgroeid waren, werden er krabben toegevoegd in verschillende aantallen (respectievelijk 0, 1, 3 en 8 krabben per vijver). De achteruitgang van de vegetatie werd opgevolgd gedurende 25 dagen. We hebben ook de knijpsterkte van de scharen gemeten om te verzekeren dat de krabben sterk genoeg zijn om de plantenstengels door te kunnen knippen.

De resultaten toonden duidelijk aan dat de krabben in staat zijn om de watervegetatie volledig te elimineren (foto rechts: experimentele vijvers van de Mesodrome. De bakken kunnen tot 3500L water bevatten en staan in een serre zodat ze blootgesteld worden aan een natuurlijk dag-nacht ritme, zonlicht en temperatuur.). De sterkte van hun scharen is hiervoor ook ruim voldoende.

Hun scharen knippen tot 45 Newton, wat staat gelijk aan de druk van ongeveer 4,5 kg terwijl de planten maar 0,6 Newton (~60 g) nodig hebben om doorgeknipt te worden. De vegetatie was al na 12 dagen volledig verdwenen in de behandeling met het hoogste aantal krabben, en leed ook sterke verliezen bij lagere aantallen.

Op de grafiek links zie je de afname van de plantenbiomassa (in %) in functie van de tijd. Bij het hoogste aantal krabben was alle biomassa reeds na 12 dagen verdwenen. Bij kleinere aantallen duurde dit tot 25 dagen. Bij de laagste aantallen werd er amper een afname vastgesteld.

 

In de tijdelijk drooggelegde vistrap worden de eerste funderingen voor de krabbenval  gebouwd.

 

Video : klik hier

Primitieve kwallen uit het geslacht Cassiopea vertonen slaapgedrag. Volgens de biologen toont die bevinding aan dat slaap oeroud gedrag is dat gedurende de evolutie millennialang nagenoeg hetzelfde is gebleven (Current Biology, 21 september). Om gedrag te scharen onder slaap, moet het voldoen aan drie criteria: het organisme kent een periode van verminderde activiteit, reageert op dat moment minder op normaliter activerende stimulansen, en moet bij gebrek drang vertonen naar slaap. Met aquariumexperimenten tonen de onderzoekers aan dat de hersenloze en ruggengraatloze op de grond levende kwallen aan al deze criteria voldoen. De onderzoekers verwachten dat het achterliggende genetische mechanisme vergelijkbaar is met andere slapende organismen, waaronder mensen: melatonine wakkerde het slaapgedrag van de kwallen aan.